تهران- ايرنا- روانشناسان مي گويند:گرماي شديد يکي از 60 عامل شناخته شده ايجادکننده استرس است که سبب بروز رفتارهايي از جمله پرخاشگري و نزاع مي شود؛ اين درحالي است که با مديريت و کنترل اين عامل و شناخت علايم آن مي توان به راحتي از بروز اينگونه رفتارهاي ضداجتماعي پيشگيري کرد.

به طور کلي بروز استرس ناشي از برخي عوامل دروني و بيروني است. عوامل بيروني به چند دسته تقسيم مي شوند که يک دسته از آنها عوامل فيزيکي مانند گرما، سرما، کافي نبودن نور و حرارت و مناسب نبودن محيط کاري و زندگي است که مي تواند سيستم استرس را در بدن فعال کند.

گرماي شديد يکي از عوامل ايجادکننده استرس به ويژه در افرادي است که نسبت تحريک پذيري و واکنش آنها به گرما بيشتر از سايرين است. در شرايطي که افراد در معرض گرماي شديد قرار مي گيرند، برخي مواد شيميايي در بدن آنها ترشح مي شود که منجر به بروز علايم متعددي مي شود.

يکي از اين علايم پرخاشگري و درگيري هاي فيزيکي است که گاهي در اماکن مختلف يا در سطح شهر مشاهده مي شود که برخي افراد به دلايل بسيار پيش پا افتاده با يکديگر درگير مي شوند.

نتايج تحقيقاتي که در اين زمينه انجام شده است، نشان مي دهد که همزمان با آغاز فصل گرما، ميزان درگيري هاي فيزيکي و پرخاشگري به دليل استرس ناشي از گرما بيشتر مي شود.

اين تحقيق علت افزايش اينگونه ناهنجاري ها را تعريق زياد و خروج بيشتر سديم از بدن و تاثير آن بر سيستم اعصاب مرکزي عنوان مي کند. در اثر اين فعل و انفعالات آستانه تحمل افراد پايين مي آيد و منجر به بروز رفتارهاي پرخاشگرانه مي شود.

افزايش ناگهاني درجه حرارت موجب کاهش آستانه تحمل مي شود و با تاثير بر قدرت تمرکز به انسان استرس وارد کرده و رفتارهاي خلقي او را تغيير مي دهد.

دکتر غلامرضا حاجتي عضو انجمن روانپزشکان ايران در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا در اين مورد توضيح داد: انسان ها از نظر عوامل ايجاد استرس و تاثير اين عوامل با يکديگر تفاوت دارند؛ ممکن است يک عامل استرس زا در فردي بسيار تاثيرگذار باشد اما در فرد ديگري تاثير چنداني نداشته باشد.

وي با بيان اينکه گرما سبب بروز نوعي استرس مي شود که به آن استرس گرمايي مي گويند، افزود: به عنوان مثال برخي افراد در اثر گرماي محيط بسيار کلافه مي شوند و استرس شديدي را تجربه مي کنند اما برخي افراد گرما و محيط گرم را دوست دارند.

حاجتي گفت: به طور کلي گرما در افرادي که نسبت به آن تحمل کمتري دارند، به عنوان يک عامل ايجاد استرس عمل مي کند، اين عامل مي تواند فرايندهايي را در بدن ايجاد کند که به نسبت ميزان ضعف افراد در مقابل اين عامل، علايم خاصي در آنها ظاهر مي شود.

اين روان پزشک اظهار کرد: اين علايم مي تواند شامل افزايش تحريک پذيري و واکنش فرد نسبت به محيط اطراف و در نتيجه پرخاشگري شود، يا در آنها حالاتي مانند بي قراري، کلافگي، افزايش ضربان قلب، سردرد و سرگيجه يا برهم خوردن تمرکز ايجاد کند.

حاجتي گفت: بنابراين بايد توجه شود که گرما يک عامل جدي ايجاد استرس است بنابراين افرادي که به گرماي شديد عادت ندارند در سفر به مناطق گرم مانند جنوب ايران بايد توجه داشته باشند که ميزان تاثيرگذاري گرما و استرس ناشي از آن را با کنترل و مديريت اين عامل، کاهش دهند.

وي خاطرنشان کرد: در صورتي که قرار گرفتن در محيط هاي بسيار گرم ادامه يابد، ممکن است علاوه بر عوارض روحي رواني، عوارض جسمي بسيار شديدي نيز براي افراد ايجاد کند.

عضو انجمن روانپزشکان ايران با تاکيد بر لزوم مديريت و کنترل عوامل ايجاد کننده استرس گرمايي، گفت: به افرادي که حساسيت زيادي به گرما دارند، توصيه مي شود در مدت طولاني در محيط هاي گرم قرار نگيرند و در زماني که گرما شدت کمتري دارد، از منزل خارج شوند.

حاجتي افزود: همچنين از آنجايي که کودکان و ميانسالان بيشتر از ساير افراد از نظر جسمي و روان شناختي تحت تاثير گرما قرار مي گيرند، ممکن است دچار کلافگي زياد و کم آبي شوند که همين کم آبي علايم استرس را در اين دو گروه سني تشديد مي کند.



** توصيه هايي براي کنترل و مديريت علايم ناشي از استرس گرمايي

به طور کلي گفته مي شود که حدود 60 عامل شناخته شده براي ايجاد استرس وجود دارد که يکي از آنها گرما است.

عضو انجمن روانپزشکان ايران اظهار کرد: براي کنترل و مديريت استرس، هر فرد بايد دقت کند که عوامل مختلف ايجاد کننده استرس در بدن او چه علايمي را ايجاد مي کند؛ براي مثال فردي ممکن است در اثر استرس گرمايي دچار سردرد، بي قراري، افزايش تحريک پذيري به عوامل محيطي يا تپش قلب شود.

حاجتي گفت: بنابراين افراد با شناخت اين علايم، زماني که وارد محيط هاي گرم مي شوند و اين علايم را در خود مي بينند، متوجه مي شوند که اين علايم مربوط به استرس ناشي از گرما است و بايد آن را مديريت و کنترل کنند.

وي توصيه کرد: بهتر است اين افراد از محيط گرمي که در آن قرار دارند، خارج شوند و مدتي در محيطي خنک به استراحت بپردازند و آب، مايعات خنک و مايعاتي که حاوي الکتروليت هاي کافي است مانند دوغ بنوشند.

حاجتي گفت: برخي افراد به دلايل مختلف از مصرف مايعات پرهيز مي کنند و به اين دليل ممکن است دچار استرس شوند، کلافه و پرخاشگر شوند و نزاع کنند درحالي که اين مسايل مي تواند با نوشيدن يک يا 2 ليوان آب و مايعات خنک برطرف شود.

عضو انجمن روانپزشکان ايران اظهار کرد: بنابراين افراد بايد عوامل ايجاد استرس را در خود بشناسند تا پيش از اينکه علايم استرس شديد در آنها نمايان شود و دچار کلافگي و رفتارهاي ناخوشايند شوند، استرس خود را مديريت و کنترل کنند.



** کنترل استرس گرمايي بدون نياز به درمان هاي دارويي

گاهي برخي افراد تصور مي کنند براي کنترل هر نوع استرس يا اختلال رواني نياز به مصرف داروهاي آرام بخش است و در مواردي به مصرف خودسرانه اين داروها روي مي آورند، اين درحالي است که پزشکان تاکيد مي کنند استرس ناشي از گرما، ساده ترين نوع استرس است و مي توان با دور شدن از عامل گرما آن را به خوبي برطرف کرد.

عضو انجمن روانپزشکان ايران در توضيح اين مطلب تاکيد کرد: هيچ نيازي براي درمان دارويي براي استرس گرمايي وجود ندارد مگر اينکه عامل حساس بودن شخص به گرما يک بيماري جسمي باشد.

حاجتي توصيه کرد: آموزش و يادگيري مديريت استرس بهترين راه براي کنترل و دوري از عوارض ناشي از استرس است. بنابراين هر فرد با پايش خلقيات خود مي تواند استرس خود را مديريت و کنترل کند.