محققان يک شرکت داخلي با انعقاد نخستين قرارداد استفاده از حرارت تشعشعي مشعل‌هاي گاز همراه کشور در جزيره قشم اميدوارند با راه‌اندازي و بهره‌برداري از سيستم ابداعي شيرين‌سازي آب دريا با استفاده از رطوبت هوا و حرارت اين مشعل‌ها در قشم و گسترش آن به مناطق نفت‌خيز جنوب و شمال کشور، مشکل کمبود آب را در چند استان کشور رفع کنند.

به گزارش ايسنا، مرتضي چابکي، مجري طرح در اين زمينه گفت: حدود پنج سال پيش طرحي را به وزارت نفت ارجاع دادم مبني بر اين که مي‌توانيم با کمک گازهايي که در ميادين نفت و گاز و پتروشيمي بدون هيچ استفاده‌اي سوزانده مي‌شوند، مشکل آب مناطق جنوبي و مرکزي کشورمان را برطرف کنيم.

وي خاطر نشان کرد: يکي از بزرگ‌ترين مشکلات روش‌هاي مرسوم شيرين‌سازي آب دريا، بحث توليد پساب است؛ يعني بين 8 تا 9 برابر حجم آب برداشتي از دريا که شيرين مي‌شود، پساب مملو از املاح مضر و حاوي غلظت‌هاي بالاي نمک به دريا بازمي‌گردد و باعث مي‌شود تمام اکوسيستم دريا به هم بريزد. به همين دليل سازمان محيط زيست با اين دو روش براي تصفيه آب بسيار مشکل دارد اما با استفاده از دستگاهي که ما ساختيم، ديگر حتي يک قطره پساب نيز توليد نمي‌شود؛ هر چه آب از دريا برداشت مي‌شود يا به آب شرب، کشاورزي و صنعتي تبديل مي‌شود و يا پسماند آن با کمک حرارت، کاملا خشک شده و به خميري مملو از نمک دريايي، کلسيم، منيزيم، سديم و املاح با کارايي بالا براي مباحث آزمايشگاهي تبديل مي‌شود. اين دستگاه که براي توليد آزمايشي آب شيرين از آب شور دريا ساخته شده، برگرفته از الگوي سيستم حرارتي است و تنها فرق عمده‌اي که با اين سيستم رايج در دنيا دارد، اين است که آنها يا از سوخت‌هاي فسيلي و يا از گاز استفاده مي‌کنند، اما در سيستم ابداعي گازي که بدون هيچ استفاده‌اي سوزانده مي‌شود، مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

چابکي خاطر نشان کرد: با استفاده از اين طرح زودبازده مي‌توان هزينه‌هاي سنگين نمک‌زدايي از آب را کاهش داد؛ اين در حالي است که زدايش نمک و آلاينده‌هايي که در انواع آب‌ها موجود است، هميشه کاري چالش برانگيز و با هزينه‌هاي بسيار گزاف همراه بوده است و يکي از معايب بزرگ شيرين‌سازي فعلي آب دريا در کشورمان توليد روزانه ميليون‌ها متر مکعب پسابي است که از طريق دستگاه‌هاي آب شيرين کن کشور وارد اکوسيستم سواحل کشور مي‌شود. با به کارگيري اين روش نه تنها کم‌ترين پسابي توليد نمي‌شود؛ بلکه با استفاده از پسابي که در اين روش به دست مي‌آيد در توليد کلسيم و منيزيم به صورت کامل خودکفا شده و ديگر احتياج نيست از کشور چين منيزيم وارد کنيم.

مديرعامل اين شرکت خصوصي با بيان اين که مراحل ثبت اختراع سيستم در حال پيگيري است، خاطر نشان کرد: روزانه در کشورمان حدود 44 ميليون متر مکعب گاز همراه در فلرها سوزانده مي‌شود که با استفاده از اين سيستم با حرارت هر متر مکعب گازي که فلر مي‌شود، حدود 2.5 تا 3 متر مکعب آب شرب با استانداردهاي وزارت نيرو توليد مي‌شود. در واقع با يک حساب سرانگشتي، روزانه مي‌توانيم بيش از 120 ميليون متر مکعب آب کاملا شرب و کشاورزي را در کوتاه‌ترين زمان و با حداقل هزينه‌هاي ممکن توليد کنيم.

وي با اشاره به فرايند توليد نفت خام و چگونگي ايجاد گازهاي فلر افزود: عمليات برداشت نفت خام در خشکي و دريا با توليد گاز غني توام است که قسمتي از آن براي تزريق به ميادين نفتي استفاده مي‌شود و بخش عمده آن پس از فرآورش در کارخانه‌هاي گاز و گاز مايع جهت تامين مصرف گاز تزريق مي‌شود. مابقي اين گاز که به عنوان تلفات گاز در بخش توليد نفت خام محسوب شده و به گازهاي همراه نفت و يا "فلر" معروفند، سوزانده مي‌شوند.

وي تصريح کرد: تنها چهار سال نخست برنامه چهارم توسعه، 64 ميليارد متر مکعب گاز همراه نفت در مشعل‌هاي ميادين و پالايشگاه‌ها سوزانده شده است که صرف نظر از اتلاف منابع پيامدهاي ناگوار زيست محيطي نيز در پي داشته است. متاسفانه حدود 30 درصد گازهاي خروجي از مشعل‌ها حاصل احتراق ناقص و حاوي آلاينده‌هايي مانند NOx ,SOx و CO است که مخاطرات زيست محيطي فراواني از تخريب لايه ازن، بارش‌هاي اسيدي و گرمايش منطقه را در پي دارند.

چابکي با بيان اين که طبق اعلام سازمان جهاني بهداشت، آلودگي هوا سالانه 16 ميليارد دلار به اقتصاد ايران ضرر مي‌زند تصريح کرد: علي‌رغم سهم عظيم گاز در سبد انرژي ايران، کشورمان يکي از کشورهاي آلاينده جهان محسوب مي‌شود که در رتبه دوازدهم آلوده‌ترين کشورهاي جهان است. همچنين چهار شهر از ايران در بين آلوده‌ترين نقاط جهان معرفي شده‌اند.

وي با بيان اين که کارشناسان محيط زيست هزينه آسيب‌رساني هر متر مکعب گاز فلر را معادل 10 هزار ريال برآورد کرده‌اند خاطر نشان کرد: ارزش اقتصادي اين انرژي عظيم حرارتي که بي‌‌دف سوزانده مي‌شود، سالانه بالغ بر 10 ميليارد دلار است؛ اين رقم در مقايسه با رقم پرداختي براي يارانه‌ها به کل جمعيت کشور که 12 ميليارد دلار است، جاي تامل دارد.

چابکي با اشاره به اين‌که ايران در سوزاندن گازهاي هدر سوز فلر، رتبه سوم جهاني را بعد از کشورهاي روسيه و نيجريه دارد، گفت: رتبه ايران در توليد گازهاي گلخانه‌اي ناشي از احتراق اين مشعل‌ها از بيست و هفتم جهان به رتبه هفتم سقوط کرده و در تراز 10 کشور اول آلاينده جهان همچون چين و هند در توليد گازهاي گلخانه‌اي که مسبب اصلي تغييرات آب و هوايي جهان هستند، قرار گرفته است و هم‌ اکنون بر اساس مقررات تشويقي - تنبيهي "کنوانسيون کيوتو" و در آستانه محکوميت پرداخت جريمه‌هاي سنگين بين‌المللي قرار دارد.

وي خاطر نشان کرد: از سوي ديگر اين موضوع حتي با انتقاد مسئولان عالي نظام نيز مواجه شده که خواستار خاموش کردن هر چه سريع‌تر اين مشعل‌ها براي جلوگيري از آلودگي‌هاي زيست محيطي و استفاده بهينه از گازهاي همراه شده‌اند.

چابکي با بيان اين که حتي آمريکا که کشوري پيشرفته است سه درصد از حجم گازهاي فلر دنيا را به خود اختصاص داده است، گفت: اگر چه حجم گازهاي فلر زياد است، اما بيش‌تر کشورهاي پيشرفته آن را تصفيه کرده و مجددا به چاه‌هاي نفتي تزريق مي‌کنند تا از اين طريق بتوانند فشار چاه‌هاي نفتي را براي استخراج راحت‌تر نفت افزايش دهند اما متاسفانه توانمندي ما در اين زمينه کم است.

وي که معتقد است مي‌توان از گازهاي فلر براي رفع نياز منابع آبي کشور استفاده کرد خاطر نشان کرد: اين بهترين و کم هزينه‌ترين روش براي توليد آب است که مي‌توانيم از طريق آن کمبود آب جنوب و مرکز کشور را رفع کنيم. در اين راستا اخيرا توانسته‌ايم نخستين قرارداد استفاده از حرارت تشعشعي فلرها در کشور را در جزيره قشم به عنوان بزرگ‌ترين جزيره غيرمستقل دنيا با شرکت نفت فلات قاره ايران منعقد کنيم.

چابکي خاطر نشان کرد: براي تصفيه آب دريا، چاه‌هاي شور و يا رودخانه‌ها در اکثر نقاط دنيا معمولا از دو روش استفاده مي‌کنند. اولين روش، سيستم حرارتي نمک‌زدايي تقطير چند مرحله‌اي (MED) است که بر اساس آن آب را حرارت داده و تبخير مي‌کنند و اين سيستم با سازوکار ميعان - تبخير عمل مي‌کند. دومين روش، سيستمي است که در آن آب را از غشا رد مي‌کنند، نظير فيلترهاي خانگي که براي تصفيه آب نصب مي‌شوند؛ به اين دستگاه در سطح صنعتي RO گفته مي‌شود. غشاي صنعتي 8 اينچي پرمصرف‌ترين و کاربردي‌ترين غشا محسوب مي‌شود که روزانه بيش از دو هزار عدد از آن در کشور مصرف مي‌شود اما متاسفانه در هر دو حوزه واردکننده اين تکنولوژي‌ها هستيم.

وي با بيان اين که در سال 91 موفق به اخذ اولين مجوز توليد غشاي اسمز معکوس (فيلترهاي آب شيرين کن) کشور از وزارت صنعت، معدن و تجارت شده خاطر نشان کرد: اميدوار بوديم با راه‌اندازي خط توليد بزرگ اين غشاء‌ها بتوانيم در زمينه تامين اين تجهيزات خودکفا شويم و به اين ترتيب در مناطقي که گاز وجود ندارد و مشکل آب دارند با کمک سيستم RO مشکل کمبود آب را حل کنيم؛ اما متاسفانه هيچ حمايتي از اين طرح انجام نشد و خودمان به صورت کارگاهي اين فيلترها را براي اولين بار در کشور توليد کرديم. نصب، راه‌اندازي و بهره‌برداري از سيستم RO راحت است و نياز به هزينه‌هاي سنگين ندارد اما عمده‌ترين مشکلي که در استفاده از اين پيشرفته‌ترين روش دنيا داريم، اين است که تاکنون اين فيلترها را به طور عمده در کشور توليد نکرده‌ايم.

چابکي خاطر نشان کرد:‌ با توجه به اين که هواي مناطق پارس جنوبي تقريبا 120 برابر از هواي تهران آلوده‌تر است و با توجه به اين که پيش از اين دوره‌هاي خشکسالي در کشور هشت سال بوده است و اکنون حدود 14 سال است که وارد دوره سخت خشکسالي شده‌ايم،‌ لذا از مسئولان عالي تقاضا دارم در اين زمينه مساعدت‌هاي لازم را انجام دهند تا بتوانيم اين طرح را در تمامي مناطق کشور که فلرها روشن هستند، اجرايي کرده و از فقر آب آن مناطق در کوتاه‌ترين زمان ممکن جلوگيري کنيم.