|
ارگونوميک علم طراحي سازگار محيط و محصولات با کاربران است. لغت ارگونوميک از لغات يوناني «ارگون» به معناي «کار» و «نوموس» به معناي «قانون» گرفته شده است و اصطلاحا به معني انطباق کار براي افراد، از طريق طراحي وظيفه و روش ها و نيز انطباق افراد با کار از طريق استفاده مناسب از چيدن روش هاي صحيح مي باشد. بايد توجه داشت که آنچه براي يک نفر مناسب است مي تواند براي ديگري مناسب نباشد. بنابراين روش هاي مجزا بايد مدنظر قرار گيرند. ارگونوميک در نظر اول ممکن است آگاهي و علم جلوگيري از صدمات و ناراحتي هاي پيش بيني نشده معني شود در حالي که موضوع اصلي آن پيش از بررسي وقوع ضايعه اي، تقويت راحتي و رواني عملکرد است. فراموش نبايد کرد که انسان ها داراي محدوديت هستند و براي اينکه بتوان با وجود محدويت ها فعاليت مناسبي داشت، شرايط محيط بايد به گونه اي مناسب طراحي گردد. اهداف شناخت ارگونوميک را مي توان به شرح زير طبقه بندي کرد:
1- برخورداري از تندرستي
2- تقويت توانايي هاي بدن
3- بالا بردن راندمان فعاليت
4- رهايي از عوارضي همچون استرس، چاقي، چشم درد، درد پشت و درد گردن و يا بيماري هايي که از صدمات کشش متمادي به وجود مي آيند.
5- يافتن روش هايي براي درست انجام دادن کارهاي تکراري و يا سنگين. کليات:
ارگونوميک بخشي از علوم انساني را در برمي گيرد که در آن از انطباق وظايف، سيستم ها،محصولات و محيط ها با توانايي هايي فيزيکي و فکري و محدوديت هاي انسان ها بحث مي شود. حوزه هاي اصلي مرتبط با ارگونوميک عبارتند از: اطلاعات، استنباط و ادراک، روش هاي کنترل، طراحي مکان کار و مهارت هاي شغلي، تحليل وظيفه، بررسي زمان و تحرک و راحتي کاربر. در مورد کاربرد ارگونوميک نيز مي توان از معماري، مصارف خانگي، کابرد کامپيوتر، باغ داري، بهداشت ورزش، آموزش و هوش مصنوعي نام برد. ارگونوميک نقطه تمرکز انسان را مدنظر قرار مي دهد و طبيعت ارگونوميکي و دانش هاي موجود بر پايه سازگارسازي محيط با افراد را گردهم مي آورد. اين علم از اطلاعات مربوط به علوم آناتومي و فيزيولوژي براي اندازه گيري شاخصه هاي فيزيکي افراد و پاسخ آنها به محيط بهره مي گيرد و تمرکز اصلي آن بر سلامتي و بهره وري قرار دارد. اطلاعات ارگونوميک نيز از علوم روان شناختي انساني جمع آوري شده است. زمينه هاي ادراکي و روان تني، نگهداري اطلاعات و تصميم گيري، محرک هاي شخصي و پاسخ ها را مورد بررسي قرار مي دهد تا از شاخصه هاي رفتاري و پاسخ ها آگاه شده و دريابد که چگونه اين موارد بر رفتار و عادات انساني تأثير مي گذارد. براي دست يابي به سطح مناسبي از زندگي و فعاليت، زمينه هاي اجتماعي و سازماني اشخاص و گروه ها نيز به عنوان ابعاد اجتماعي ارگونوميک در نظر گرفته مي شود. در اين بند نيز محرک ها و رفتارهاي مرتبط با نيازهاي اشخاص و کار در گروه مدنظر اين علم قرار مي گيرد. همچنين براي اينکه بتوان معيارهايي به دست آورد و سطوح مناسب و مشخصه لازم محيطي را براي فعاليت هاي انسان تعيين کرد محيط فيزيکي را مورد مطالعه قرار مي دهد. طي 20 سال گذشته صدمات ارگونوميکي به عنوان شاخص بزرگي در سلامت محل کار شناخته شده است. يک دوم تمامي صدمات و بيماري هاي شغلي ناشي از فعاليت سنگين و يا حرکت متمادي است. مطالعات نشان مي دهد که با در نظر گرفتن مسائل ارگونوميک مي توان از صدمات ناشي از فعاليت و هزينه هاي بسيار زياد مرتبط بر آن کاست. روش هاي نظام بندي در جهت تشخيص و رفع ضايعات ارگونوميکي وجود دارد که شرکت ها چه بزرگ و چه کوچک در زمان بروز مشکل به ويژه در محل کار از آن بهره گرفته و به آن عمل مي کنند. عبارت «اختلالات عضلاني اسکلتي(MSD)» به شرايطي اطلاق مي شود که اعصاب، تاندون ها، عضلات و ساختارهاي نگهدارنده بدن تحت تأثير قرار گيرد و اين اختلالات ناشي از فعاليت زماني اتفاق مي افتد که عدم تطابق بين ضروريات فيزيکي محيط و توانائي هاي فيزيکي بدن انسان وجود داشته باشد. حرکت هاي تکراري و کشش و رانش، بيش از 100 نوع ناراحتي در بدن ايجاد مي کند و ناراحتي هايي چون پشت درد، کشش تاندون هاي مچ و سندم تونل کارپال تنها تعداد معدودي از صدمات رايج فعاليت در عصر مدرن است که مي توان با ملاحظات مناسب ارگونوميک از آن جلوگيري کرد. در اداراتي که از موارد و مسائل ارگونوميک تبعيت مي کنند، دستورالعمل هاي ارگونوميکي مخصوص محل کار براي طراحي محيط کاري ارگونوميکي به کار گرفته مي شوند. صندلي هاي ارگونوميک که کاملا قابل تنظيم باشد براي هر کارمند تهيه مي شوند و جاپائي هاي ارگونوميک مناسب در صورت لزوم وجود خواهند داشت. از طرف ديگر نورپردازي به گونه اي است که لامپ هاي موجود باعث خيرگي مستقيم و يا غيرمستقيم چشم کارمندان نمي گردد. صفحه نمايش ها و نگه دارنده هاي اسناد بگونه اي طراحي مي شوند که کارکنان خط مستقيمي براي ميدان ديد خود داشته باشند. موس هاي ارگونوميکي، کيبوردهاي ارگونوميکي، لوازم اداري ارگونوميکي و کاملا قابل تنظيم، کارمندان را در خط وضعيت طبيعي قرار داده و در نتيجه صدمات کاري (عضلاني اسکلتي) ناشي از عدم لحاظ موارد ارگونوميک را از بين مي برند. مهندسي ارگونوميک، شغلي است که با بررسي تغييرات فيزيکي، اختلالات عضلاني اسکلتي را کاهش مي دهد. ارگونوميک شاخه اي از علم است که با درک اصولي از تعامل بين انسان و عناصر ديگر سيستم، روش هاي عملي مناسب را در فرضيه هاي متفاوت بررسي مي کند و به عنوان مهندسي عوامل انساني براي سلامتي و بهبود شريط انسان راه حل ارائه مي دهد. قالب کاري متمرکز بر کاربر:
ارگونوميک روشي خاص براي تفکر درباره افراد در کار يا زندگي است که افراد (کاربران) را در مرکز توجه قرار مي دهد. همچنين روابط بين کاربر، فعاليت کاربر و محيط اطراف وي را مورد بررسي قرار مي دهد. محيط اطراف نيز شامل ابزار مورد استفاده، ويژگي هاي فيزيکي محيط و مفاهيم اجتماعي است. اگر تمامي اين روابط را درک کنيم آنگاه مي توانيم راهي را براي بهبود سازگاري بين افراد و عناصر مختلف بيابيم. نمودار زير به شما کمک مي کند تا به اين تعاملات به صورت نظام مند نگاه کنيد:  در نمودار مقابل، پنج عنصر توسط حلقه هايي از يکديگر جدا شده اند، هر حلقه يک حوزه از تعامل با کاربران را نمايش مي دهد. هر حلقه مي تواند يک واسط کاربر نيز محسوب شود. در ادامه اين مقاله هر يک از اين پنج عنصر يعني:
1- کاربر
2- واسط کاربر- ابزار
3- واسط کاربر- فضاي کاربر
4- واسط کاربر- محيط
5- واسط کاربر- سازمان
و منافع ناشي از لحاظ کردن ارگونوميک مورد بررسي قرار مي گيرد.کاربر:
براي اينکه طراحي محيط و ابزار و ساير عوامل با مرکزيت کاربر صورت بپذيرد. ابتدا مي بايد ويژگي هاي فردي و احتياجات ساير افراد جهت لحاظ کردن موارد ارگونوميکي مشخص گردد. به عنوان مثال طراح يک ماشين نه تنها بايد راننده را در نظر بگيرد بلکه بايد مسافران ماشين و افرادي که ماشين را سرويس و تعمير خواهند کرد را نيز مدنظر قرار دهد. همچنين بايد توجه داشت که افراد هر گروه مي توانند کاملا متفاوت باشند. اين تفاوت ها را مي توان از لحاظ ويژگي هاي فيزيکي (سايز بدن، قد) ويژگي هاي فيزيولوژيکي (زمان عکس العمل، حافظه، مهارت) و غيره مورد بررسي قرار داد. بدين ترتيب وقتي ابزار و محل کار طراحي يا اصلاح مي گردد، تفاوت هاي فردي بايد مورد توجه قرار گيرد. واسط کاربر- ابزار:
اين بخش شامل کليه روابط بين کاربر و ابزاري مي گردد که براي انجام يک کار استفاده مي شود. چه اين کار پرواز يک هواپيما باشد يا عمل ساده مسواک زدن. براي اينکه يک کار به صورتي مفيد انجام شود، سه مرحله چرخه اين بخش را کامل مي کند. اول کاربران بايد اطلاعات را از سيستم بگونه اي دريافت کنند که بتوانند آن را فهميده و ادارک کنند. (مرحله دريافت اطلاعات) پس از فهم اطلاعات به يک تصميم گيري مناسب دست يابند (مرحله تصميم) و براي تکميل چرخه، کابر بايد قادر به انجام فعاليت يا عمل مناسب باشد (مرحله عملي). اين فرآيند معمولا درتمامي انواع فعاليت ها رخ مي دهد. منبع : http://bahrevari88.blogfa.com/post-33.aspx
|
کانال تلگرام موسسه: