امروزه کامپيوترهاي laptop بخش جدا نشدني از زندگي و کار بسياري از مردم شده است. با افزايش و بهبود امکانات کاري استفاده از اين نوع کامپيوتر ها هم بالا گرفته است.

لپ تاپ ها به دليل ماهيت شان مشکلات جديدي براي کاربران ايجاد مي نمايند که از همه مهم تر افزايش دردهاي اسکلتي عضلاني در اندام هاي فوقاني است. نخستين کامپيوتر هاي laptop براي استفاده کوتاه مدت و پرتابل طراحي و ساخته شدند، ولي مي بينيم امروزه کاربرد آنها عوض شده، سرعت و ظرفيت ذخيره آنها بالا رفته و در يک کلام محبوبيت آنها منجر شده تا افراد هر چه بيشتر اين نوع کامپيوتر را جايگزين کامپيوترهاي معمولي يا desktop نمايند. در واقع نو که آمد به بازار کهنه شود دل آزار!

کامپيوتر laptop برخلاف مدل هاي desktop از نظر محل استفاده هيچ محدوديتي ندارند. تقريبا همه جا و با هر هدفي قابل استفاده اند. جدابيت کمي نيست وقتي بتوانيد با خيال راحت برنامه تفريحي بعد از ظهرتان را طراحي کنيد، در جلسه اي نشسته يادداشت برداريد، نظراتتان را به ديگران عرضه نمائيد، گزارش کارتان را ارائه کنيد، به صفحات وب سري بزنيد، بنويسيد، مطالعه کنيد و حتي مسابقه ورزشي و فيلم با آن تماشا کنيد.

محبوبيت ديگري که laptop دارد انعطاف پذيري و قابليت انطباق آن در بيشتر مکان هاست. بدين معنا که کاربر هنگام کار با آن مي تواند درهروضعيتي که دلش ميخواهد قرارگيرد؛ بنشيند، بخوابد حتي راه برود!
اگر laptop تا اين اندازه عالي است پس چه ايراداتي دارد؟ کمي صبر کنيد! حتي سازندگان laptop هم مشکلات ارگونوميکي آن را تائيد مي کنند.

چهار علت اصلي براي بروز مشکلات ارگونوميکي در زمان کار با laptop وجود دارد که سه تاي آن را در اين شکل مي بينيد:

وضعيت A:
در اين وضعيت مي بينيد که laptop با فاصله و ارتفاع زياد از بدن کاربر وحد دسترسي بازوهاي او قرار گرفته به طوري که کاربر مجبور است براي کار با آن کشش بيش از حدي به بازوانش وارد نمايد. درنتيجه شانه ها، گردن، پشت، بازوها و دست هاي او به شدت دردناک مي شوند.

وضعيت B:
کاربر در اين حالت laptop را در حد فاصل ران و سينه (روي زانوها) قرارداده در اين حالت بازوها در وضعيت مطلوبي هستند و هيچ فشار اضافي به آنها وارد نمي شود اما نگاه کنيد به سر کاربر که به پائين خم شده ! اين وضعيت باعث انقباض و درنتيجه دردناک شدن عضلات پشت، گردن، شانه ها و سينه مي گردد.

وضعيت C:
همان طور که مي بينيد، laptop روي سطح يک ميز استاندارد قرار گرفته که براي کار با کامپيوتر desktop طراحي شده است. سطح اين ميز خيلي پائين است و به علت فاصله کم کاربرتا laptop نگاه کردن به صفحه نمايشگر به راحتي امکان پذير نيست.

توجه کنيد که در اين حالت، دست ها از آرنج بالاتر بوده و مچ به لبه ميز تکيه دارد. همچنين کمر توسط پشتي صندلي حمايت نمي شود. اين وضعيت ريسک آسيب به گردن، پشت، آرنج و مچ را افزايش مي دهد.

کاربران laptop هنگام کار تقريبا يکي از اين سه وضعيت بدني را خواهند داشت. مدت زماني که درهر يک از اين حالت هاي نامناسب و دردناک سپري شود، احتمال بروز دردهاي مزمن را در آينده تقويت مي نمايد.

در محيط هايي که در آنجا از laptop استفاده مي شود، شرايطي وجود دارد که باعث افزايش مشکلات شما مي شود. ازجمله:
- مکان هاي استفاده به گونه اي است که وضعيت نشستن به ندرت مي تواند عوض شود. مانند حالت نشسته روي مبلمان خانه و اتاق هتل ها، صندلي هاي قطار، اتومبيل يا هواپيما.
- شرايط نور و روشنائي در اغلب اماکن براي laptop تنظيم نشده است. بنابراين درخشندگي به اضافه زاويه ديد نامناسب و عدم امکان تنظيم صفحه نمايش اغلب منجر مي شود به قرار گرفتن در يک وضعيت دردناک مي شود.
- صفحه نمايش LCD زاويه ديد محدودي دارد و براي استفاده مشترک و چند نفري در يک زمان واز زواياي متعدد به سختي قابل تنظيم است.
- صفحه کليد کوچک با وسعت محدود و اشاره گري که به عنوان موس در laptop استفاده مي شود نيز مي تواند باعث بروز ناراحتي در کاربر شود.
- استفاده از اشاره گر گوي شکل eraser head اغلب باعث مي شود کاربر فشار زياد و غير ضروري به انگشتان و بازوها وارد کند.

و اما چهارمين علتي که سبب مي شود laptop را متهم سازيم، ايجاد آسيب هاي ناشي از فشارهاي تکراري است.

از آنجائيکه laptop تقريبا همه جا با کاربر است و مورد استفاده قرار مي گيرد، بديهي است که کاربر مدت زمان بيشتري نسبت به نوع desktop در حال استفاده از آن باشد. اگر شما روزانه مدت زمان نسبتا زيادي را با laptop کار مي کنيد، يک پيشنهاد جالب برايتان داريم:

Laptop خود را دو منظوره کنيد. چه طور؟
- يک کابل Splitter (به قيمت تقريبي 7 دلار) و يا يک سوئيچ USB (حداقل 10 دلار) تهيه و در سيستم خود نصب نمائيد. چه فايده اي دارد؟ با اين تجهيزات اضافي شما مي توانيد با موس يا صفحه کليد اضافي و در ارتفاعي مناسب و به راحتي کار کنيد.
- با اين روش laptop شما دو منظوره خواهد بود هم ثابت و هم پرتابل. مي توانيد هر زمان که بخواهيد يک سري متعلقات اضافي را فقط با يک کابل به آن مرتبط کنيد و کارتان را راه بيندازيد: مثل صفحه نمايش، صفحه کليد و موس.
- با اين روش بي آنکه به چشمتان فشار آيد يا دچار گردن و انواع دردهاي بالا تنه و پشت شويد به راحتي با laptop محبوبتان کارمي کنيد.
- با اين روش ديگر نيازي به چند کابل و اتصالات مختلط براي هر وسيله نيست و ديگر درد سر نصب برنامه هاي متعدد برروي چند کامپيوتر و نقل و انتقال اطلاعات بين آنها را نخواهيد داشت.
- به غير از اينها شما هروقت که بخواهيد مي توانيد به راحتي محل کارتان را از يک نقطه به نقطه ديگر منتقل کنيد.
- هرچند که کامپيوترهاي laptop با توجه به راحتي کاربران تغيير حاصل نکرده اند، ولي لوازمي ساخته شده اند که استفاده از آنها تنش و فشار به کاربر در برخي شرايط کمتر مي کند.

منابع:

1. Griffin، Timothy، "The Adaptive Laptop". October، 2001. Timothy Griffin، Industrial Design Program، The University of Calgary.
2. Kupper، Ansgar (2000) "Seating and the Virtual Office"
http://www.system-concepts.com/articles/office-ergonomics/seating-and-the-virtual-office

http://iranianhse.mihanblog.com/post/115