دوره آموزشی: ایمنی آزمایشگاه‌ها – پناهگاهی برای علم و حافظی برای سلامت در محیط پژوهش
“در دنیای دقیق و حساس آزمایشگاه، هر ذره و هر واکنش، نیازمند ایمنی ای است که حافظ جان محققان و صحت نتایج باشد.”
آزمایشگاه‌ها، مراکز حیاتی پژوهش، توسعه، و کنترل کیفیت در حوزه‌های مختلف علمی و صنعتی هستند. اما ماهیت فعالیت‌های آزمایشگاهی، از جمله کار با مواد شیمیایی خطرناک، عوامل بیولوژیکی، تجهیزات پیچیده، شیشه‌آلات حساس، و عوامل فیزیکی نظیر برق و اشعه، همواره با خطرات ایمنی و بهداشتی بالقوه و بالفعل همراه است. سوختگی‌های شیمیایی و حرارتی، مسمومیت‌ها، انفجار، آلودگی‌های بیولوژیکی، بریدگی با شیشه‌آلات، و حتی حوادث منجر به نقص عضو یا فوت، تنها بخشی از ریسک‌هایی هستند که در محیط‌های آزمایشگاهی وجود دارند. عدم رعایت نکات ایمنی و بهداشت در آزمایشگاه، علاوه بر آسیب‌های جانی، می‌تواند به تخریب تجهیزات، از بین رفتن نمونه‌ها، و از دست رفتن داده‌های ارزشمند علمی منجر شود. از این رو، شناخت عمیق و کاربردی الزامات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، رعایت کامل مقررات، و پیاده‌سازی رویه‌های ایمن در تمامی مراحل کار آزمایشگاهی، برای حفظ سلامت و جان پرسنل، تضمین اعتبار نتایج، و پیشرفت علمی، امری ضروری و غیرقابل چشم‌پوشی است.
موسسه ارتقای سام ایرانیان، با افتخار “دوره جامع ایمنی آزمایشگاه‌ها” را به شما ارائه می‌دهد. این دوره تخصصی، با هدف افزایش دانش و مهارت‌های لازم برای شناخت دقیق خطرات ویژه محیط‌های آزمایشگاهی، آشنایی کامل با الزامات قانونی و سیستم‌های ایمنی اختصاصی، و توانایی پیاده‌سازی رویه‌های ایمن و بهداشتی، برای کلیه مسئولین و مدیران آزمایشگاه‌ها، پژوهشگران، تکنسین‌ها، دانشجویان، پرسنل HSE، و تمامی افرادی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با فعالیت‌های آزمایشگاهی در ارتباط هستند، طراحی شده است. ما با رویکردی جامع، عملی و مبتنی بر آیین‌نامه‌ها و استانداردهای روز، به شما کمک می‌کنیم تا محیط‌هایی ایمن‌تر، سالم‌تر و کارآمدتر را در آزمایشگاه‌ها فراهم آورید و قدمی بزرگ در جهت ارتقای فرهنگ ایمنی در جامعه علمی و صنعتی بردارید.
مدرس دوره: تجربه ۲۲ ساله در قلب صنعت
این آموزش توسط استاد برجسته، مهندس محمدتقی امامی (مدیرعامل موسسه ارتقای سام ایرانیان از سال 1387، دانشجوی فوق لیسانس مدیریت HSE و لیسانس مهندسی صنایع-ایمنی صنعتی از دانشگاه علم و صنعت ایران) تدریس می‌شود. ایشان با ۲۲ سال سابقه درخشان در حوزه HSE و مشاوره به سازمان‌ها و پروژه‌های بزرگ (مانند مدیریت HSE پروژه خط انتقال برق ۱۰۰ کیلومتری غرب کارون، مدیریت HSE پروژه ۶۰۰۰ واحدی مسکن مهر پردیس و مدیریت HSE پروژه افزایش ظرفیت مخازن شرکت ملی نفت ونزوئلا PDVSA)، به عنوان مشاور و مدرس تأیید صلاحیت شده وزارت کار در رشته‌های مختلف ایمنی و HSE، برگزاری بیش از 300 دوره آموزشی در حوزه‌های مختلف، دانش نظری را با مثال‌های واقعی و نکات کاربردی به شما منتقل می‌کنند تا هر آنچه می‌آموزید، قابل لمس و پیاده‌سازی در محیط کار باشد.
چرا این دوره را انتخاب کنیم؟ مزایای کلیدی برای امنیت و صحت پژوهش شما
- حفاظت از سلامت پرسنل: با شناخت و کنترل خطرات رایج و اختصاصی آزمایشگاه، حوادث، مسمومیت‌ها و بیماری‌های شغلی به حداقل می‌رسد.
- پیشگیری از آسیب‌های مالی و علمی: از خسارات ناشی از حوادث، تخریب تجهیزات، از دست رفتن نمونه‌ها و داده‌های پژوهشی جلوگیری می‌شود.
- انطباق با الزامات قانونی: با آیین‌نامه ایمنی آزمایشگاه‌ها و سایر مقررات ملی و بین‌المللی مرتبط آشنا می‌شوید.
- افزایش دقت و اعتبار نتایج: محیط کار ایمن و سازمان‌یافته، به افزایش دقت و تکرارپذیری آزمایش‌ها کمک می‌کند.
- مدیریت مؤثر ریسک: توانایی شناسایی، ارزیابی، و کنترل جامع خطرات را در تمامی بخش‌های آزمایشگاه کسب می‌کنید.
- تدریس توسط متخصص با تجربه میدانی: بهره‌مندی از دانش و تجربه ۲۲ ساله مهندس محمدتقی امامی در مدیریت HSE پروژه‌های عظیم و مشاوره به کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی کشور.
هدف دوره: تجهیز شما به دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای تشخیص، ارزیابی و کنترل جامع خطرات مرتبط با کار در آزمایشگاه‌ها
هدف اصلی این دوره، تجهیز شما به دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای تشخیص، ارزیابی و کنترل جامع خطرات مرتبط با کار در آزمایشگاه‌ها، بر اساس “آیین‌نامه ایمنی آزمایشگاه‌ها” و سایر ضوابط مرتبط است. این شامل آشنایی کامل با تعاریف و مقررات عمومی، الزامات ایمنی و بهداشتی محیط کار (مانند ابنیه، روشنایی، تهویه و کنترل دما)، نکات ایمنی مربوط به مواد شیمیایی (ذخیره‌سازی، جابجایی و دفع)، عوامل بیولوژیکی، تجهیزات برقی و الکترونیکی، شیشه‌آلات آزمایشگاهی، و ابزارهای پرخطر، کنترل آلاینده‌های شیمیایی و فیزیکی (مانند بخارات، گرد و غبار، صدا و اشعه)، الزامات بهداشت فردی و عمومی، و نیز سیستم‌های اطفاء حریق و کمک‌های اولیه می‌شود. با درک عمیق آیین‌نامه‌ها و رویه‌های ایمن، توانایی پیاده‌سازی اقدامات کنترلی و پیشگیرانه را در تمامی مراحل فعالیت‌های آزمایشگاهی کسب خواهید کرد تا یک محیط کاری کاملاً ایمن، سالم و مطابق با استانداردهای ملی و جهانی ایجاد کنید.
مخاطبان دوره: چه کسانی باید در این دوره شرکت کنند؟
این دوره برای تمامی افراد و سازمان‌هایی که در محیط‌های آزمایشگاهی فعالیت می‌کنند و به دنبال ارتقاء سطح ایمنی و بهداشت هستند، ضروری است، از جمله:
- مسئولین، مدیران و سرپرستان آزمایشگاه‌ها.
- پژوهشگران و دانشمندان شاغل در آزمایشگاه‌ها.
- تکنسین‌های آزمایشگاهی و پرسنل فنی.
- دانشجویان رشته‌های علوم پایه، مهندسی و پزشکی که با آزمایشگاه سروکار دارند.
- کارشناسان و مسئولین ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) در صنایع و دانشگاه‌ها.
- بازرسان و ناظران ایمنی مرتبط با آزمایشگاه‌ها.
- تمامی افرادی که به صورت مداوم یا موقت در محیط‌های آزمایشگاهی فعالیت می‌کنند.
سرفصل‌های کلیدی دوره: از مبانی تا جزئیات ایمنی تجهیزات و مواد آزمایشگاهی
سرفصل‌های این دوره، با رویکردی جامع و کاربردی، شما را با تمام جنبه‌های ایمنی کار در این صنعت آشنا می‌سازد:
- فصل اول: کلیات و تعاریف
- هدف و دامنه کاربرد آیین‌نامه ایمنی آزمایشگاه‌ها.
- تعاریف و واژگان تخصصی در ایمنی آزمایشگاه (مانند مواد شیمیایی خطرناک، عوامل بیولوژیکی، هود شیمیایی، دوش اضطراری، چشم‌شوی و…).
- مسئولیت‌ها و وظایف افراد (مسئول آزمایشگاه، پژوهشگر، تکنسین) در قبال ایمنی.
- فصل دوم: مقررات عمومی ایمنی و بهداشت در آزمایشگاه‌ها
- ایمنی ابنیه و ساختمان آزمایشگاه:
- نکات ایمنی مربوط به کف، دیوارها، سقف، بازشوها، درب‌های خروج اضطراری.
- محل قرارگیری و ابعاد هودهای شیمیایی و بیولوژیکی.
- روشنایی محیط کار:
- تامین روشنایی مناسب و جلوگیری از خیرگی.
- تهویه هوای محیط کار:
- کنترل آلاینده‌های هوا (گازها، بخارات، گرد و غبار) و ذرات معلق خطرناک.
- سیستم‌های تهویه مناسب و هودهای آزمایشگاهی.
- گرمایش و سرمایش محیط کار:
- تامین دمای مناسب و کنترل رطوبت.
- بهداشت فردی و عمومی:
- نکات مربوط به آب آشامیدنی، سرویس‌های بهداشتی، و کمک‌های اولیه.
- مدیریت پسماندهای آزمایشگاهی (شیمیایی، بیولوژیکی، تیز و برنده).
- ایمنی ابنیه و ساختمان آزمایشگاه:
- فصل سوم: ایمنی مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی
- شناسایی و طبقه‌بندی مواد شیمیایی خطرناک (قابل اشتعال، سمی، خورنده، واکنش‌پذیر).
- روش‌های صحیح ذخیره‌سازی، جابجایی و دفع مواد شیمیایی.
- استفاده از برچسب‌گذاری و برگه‌های اطلاعات ایمنی مواد (MSDS/SDS).
- کنترل عوامل بیولوژیکی و روش‌های استریلیزاسیون.
- فصل چهارم: ایمنی تجهیزات و ابزارآلات آزمایشگاهی
- ایمنی شیشه‌آلات آزمایشگاهی:
- نحوه استفاده صحیح، تمیز کردن، و دفع ایمن شیشه‌آلات شکسته.
- ایمنی تجهیزات برقی و الکترونیکی:
- سیستم اتصال زمین، کابل‌کشی صحیح، و بازرسی‌های دوره‌ای.
- ایمنی سانتریفیوژها، اجاق‌ها، آون‌ها و سایر تجهیزات گرمایشی.
- ایمنی کپسول‌های گاز فشرده (ذخیره‌سازی، جابجایی و استفاده).
- ایمنی ابزارهای پرخطر (مانند چاقو، اسکالپل).
- ایمنی شیشه‌آلات آزمایشگاهی:
- فصل پنجم: حفاظت در برابر عوامل زیان‌آور فیزیکی و ارگونومی
- کنترل صدا و ارتعاشات.
- حفاظت در برابر اشعه‌های یونیزان و غیر یونیزان.
- ارگونومی در طراحی ایستگاه‌های کاری (میز، صندلی، نحوه قرارگیری تجهیزات) برای جلوگیری از خستگی و آسیب‌های اسکلتی-عضلانی.
- فصل ششم: حفاظت فردی و واکنش در شرایط اضطراری
- انواع تجهیزات حفاظت فردی (PPE) ویژه آزمایشگاه (عینک ایمنی، دستکش، روپوش، ماسک تنفسی).
- نحوه صحیح انتخاب، استفاده و نگهداری PPE.
- تجهیزات اضطراری (دوش ایمنی، چشم‌شوی اضطراری، کپسول آتش‌نشانی).
- برنامه‌ریزی برای شرایط اضطراری، تخلیه، و اقدامات لازم در صورت بروز حادثه.
- اصول کمک‌های اولیه در حوادث آزمایشگاهی (سوختگی شیمیایی، بریدگی، مسمومیت).
- فصل هفتم: بازرسی و ممیزی ایمنی در آزمایشگاه‌ها
- اهمیت بازرسی‌های دوره‌ای و شناسایی عدم انطباق‌ها.
- ثبت و گزارش حوادث و شبه‌حوادث.
نحوه بهره‌برداری بیشتر از دوره: گامی فراتر از یادگیری
دانشجوی گرامی، برای استفاده حداکثری از این دوره آموزشی، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- مطالعه دقیق جزوه: جزوه پیش رو، منبع اصلی و چکیده‌ای از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در دوره است. به ترتیب موضوعات توجه کرده و هر بخش را به دقت مطالعه فرمایید.
- تمرکز بر جنبه‌های عملیاتی: سعی کنید نحوه کاربرد عملی اصول ایمنی را درک کنید و به مثال‌های تصویری و عملی (در صورت وجود) توجه ویژه داشته باشید.
- پرسش و تفکر کاربردی: هر جا که سؤالی برایتان پیش آمد یا ابهامی داشتید، آن را یادداشت کنید تا در فرصت‌های بعدی (مانند جلسات پرسش و پاسخ یا بخش دیدگاه‌های دوره) مطرح نمایید.
- تلاش برای تحلیل موقعیت‌های واقعی: سعی کنید مفاهیم آموخته شده را با آزمایشگاه‌هایی که در محیط کار خود می‌شناسید، مقایسه کرده و برای بهبود عملکرد ایمنی آنها ایده‌پردازی کنید.
نتیجه‌گیری نهایی: سرمایه‌گذاری در ایمنی آزمایشگاه، تضمین سلامت پرسنل و اعتبار پژوهش!
با شرکت در دوره ایمنی آزمایشگاه‌ها، نه تنها دانش تخصصی خود را در زمینه الزامات قانونی و نقش خود در پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی ارتقا می‌دهید، بلکه مهارت‌های لازم برای مدیریت مؤثر و پیاده‌سازی الزامات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای را کسب خواهید کرد. این دوره به شما کمک می‌کند تا به عنوان یک مسئول آزمایشگاه، پژوهشگر، تکنسین یا متخصص HSE، به افزایش ایمنی و ارتقاء سلامت در محیط‌های علمی و صنعتی کمک کنید. همین امروز ثبت‌نام کنید و به جمع پیشگامان ایمنی در حوزه آزمایشگاهی بپیوندید!
استاد دوره: اقای مهندس محمدتقی امامی
