به منظور تأمين و ارتقاء سطح ايمني و حفاظت نيروي کار و همچنين صيانت نيروي انساني و منابع مادي کشور و پيشگيري از حوادث منجر به صدمات جاني و خسارت مالي در فعاليت‌هاي مرتبط با ماشينهاي کشاورزي، مقررات اين آيين‌نامه به استناد ماده 85 قانون کار جمهوري اسلامي ايران تدوين گرديده است.
فصل اول ـ تعاريف
ماشينهاي کشاورزي
به ماشين‌هايي اطلاق مي‌شود که داراي موتور بوده و جهت عمليات کشاورزي و براي کارهايي نظير آماده‌سازي زمين، کاشت، داشت، برداشت و جابجايي‌محصول بکارگرفته‌مي‌شوند.
ادوات کشاورزي:
به دستگاههاي فاقد موتور اطلاق مي‌شود که به طرق مختلف (سوار، نيمه‌سوار و کششي) به ماشينهاي کشاورزي متصل شده و عمليات مختلف کاشت، داشت، برداشت و جابجايي محصول را انجام مي‌دهند.
ادوات خاک‌ورزي : دستگاههايي هستند که عمليات آماده‌سازي را قبل از کشت بر روي زمين انجام مي‌دهند مانند گاوآهن، ديسک و هرس.
ماشينهاي کاشت : دستگاههايي هستند که عمليات کاشت بذر، نشاء و غيره را انجام مي‌دهند.
ادوات داشت : دستگاههايي هستند که پس از کاشتن دانه‌ها و ساير محصولات تا زمان برداشت محصول، عمليات نگهداري، کودپاشي و سمپاشي مزرعه را انجام مي‌دهند مانند ماشينهاي تنک‌کن، کودپاش و سم‌‌پاش.
ماشينها و ادوات برداشت : دستگاههايي هستند که عمليات برداشت محصول از سطح مزرعه، بسته‌بندي، خرمنکوبي و يا چند عمليات را با هم انجام مي‌دهند. از قبيل بسته‌بندها، ساقه‌کوبها، کمباين‌ها، علوفه خردکن ثابت.
تراکتور و تيلر : ماشينهاي چندمنظوره‌اي است که براي کشيدن ادوات، ماشينهاي متحرک، بکارانداختن ماشينهاي ساکن و يا قابل حرکت به کمک تسمه و فلکه و محور تواندهي به کار مي‌روند.
محور تواندهي (P.T.O) : محور گردنده مخصوصي است که نيروي محرکه لازم را از موتور تراکتور گرفته و به‌ماشين‌ها و يا ادوات کشاورزي منتقل مي‌نمايد.
پين‌برشي : قطعه‌اي است براي نگهداري اتصال خيش به گاوآهن که در صورت برخورد خيش به‌مانع، مقاومت خود را از دست‌داده و بريده‌شده و مانع‌از بلندشدن و واژگوني تراکتور مي‌گردد.
سپر دوار محور اتصال (P.T.O)پوششي است که روي محور انتقال‌دهنده نيرو قرار مي‌گيرد تا از برخورد انسان با محور جلوگيري نمايد.
فصل دوم ـ مقررات عمومي
ماده1ـ کليه اشخاصي که از ماشينها و ادوات کشاورزي استفاده مي‌نمايند بايد آموزش و مهارت لازم را ديده باشند.
ماده2ـ داشتن گواهينامه ويژه از مراجع ذيصلاح براي کار با ماشينهاي کشاورزي موتوري الزامي است.
ماده3ـ کليه قسمتهاي ماشينهاي کشاورزي و ادوات آن بايد قبل از هرگونه عمليات کشاورزي مورد بازديد قرارگيرد.
ماده4ـ کليه قسمتهاي انتقال‌دهنده نيرو و مواد از قبيل تسمه فلکه، چرخ‌دنده و زنجير و مارپيچ‌هاي انتقال مواد و امثال آنها و همچنين قسمتهايي از ماشينها که امکان ايجاد حادثه براي کارگر و افراد داشته باشد بايد داراي حفاظ مناسب و موثر باشد.
ضمناً رعايت مفاد آيين‌نامه حفاظت در مقابل وسايل انتقال‌نيرو مصوب21/4/1340 در اين زمينه الزامي مي‌باشد.
ماده5 ـ قبل از انجام عمليات تعمير، سرويس، نظافت، تنظيم، اتصال و جداسازي ادوات ماشينهاي کشاورزي بايد آنها را به طور اطمينان بخشي متوقف و بي‌حرکت نمود.
ماده6 ـ در ماشينها و ادواتي که بعد از خاموش‌کردن ماشين محور چرخنده يا ساير اتصالات مدتي به حرکت خود ادامه مي‌دهند بايد تا توقف کامل دسترسي به‌قسمتهاي خطرناک آن امکان‌پذير نباشد.
ماده7ـ عمليات بهره‌برداري، تعمير، تنظيم و سرويس ماشينهاي کشاورزي و ادوات آن بايد طبق دستورالعمل شرکت سازنده و با رعايت اصول‌ايمني و توسط اشخاص ماهر انجام گيرد.
ماده8ـ سوارشدن افراد بر روي ماشينها و ادوات کشاورزي، غير از محل‌هاي مجاز که توسط شرکت سازنده تعبيه شده، ممنوع است.
ماده9ـ ماشينها و ادوات کشاورزي را بايد مطابق با کاربري و دستورالعمل‌هاي شرکت سازنده استفاده نمود.
ماده10ـ راننده ماشين کشاورزي مکلف است قبل از شروع به کار با ماشين، از عدم وجود افراد در داخل مخازن و حفظه‌ها و محدوده خطر اطمينان حاصل نمايد.
ماده11ـ ماشينهاي کشاورزي بايد به خاموش‌کننده‌هاي دستي مناسب مجهز گردند.
ماده12ـ راننده ماشين کشاورزي بايد پس از اتمام کار نسبت به توقف کامل ماشين اطمينان حاصل نموده و سوييچ آن را بردارد.
ماده13ـ عمليات کشاورزي در شيب تپه‌ها و زمين‌هاي داراي اختلاف سطح بايد با رعايت اصول ايمني و دستورالعمل شرکت سازنده صورت گيرد.
ماده14ـ عمليات کشاورزي در شب بايد با رعايت اصول ايمني و تامين روشنايي مناسب انجام گردد.
ماده15ـ هنگام کار با ماشينهاي کشاورزي و يا حمل ونقل آنها در نزديکي خطوط انتقال نيروي برق، آب، گاز و نفت بايد قوانين و مقررات مربوط به حريم آنها رعايت گردد.
ماده16ـ هنگام اتصال، تنظيم و جداسازي ادوات ماشينهاي کشاورزي که نياز به‌روشن‌بودن ماشيـن مي‌باشد، رعايت اصول ايمني و دستورالعمـل‌هاي شرکت سـازنده الزامي است.
ماده17ـ هنگام تعمير، تنظيم و سرويس، بايد پايداري و ايستايي ادوات و ماشينهاي کشاورزي با استفاده از تجهيزات ايمن و مناسب تامين گردد.
ماده18ـ قبل از ترک يا خاموش‌نمودن ماشينها و ادوات کشاورزي آزادکردن فشار هيدروليک کليه ادوات و متعلقات براي قرارگرفتن در پايين‌ترين حد و نزديکترين فاصله با سطح زمين الزامي است.
ماده19ـ به‌منظور حفظ پايداري ماشين‌هاي‌کشاورزي در حالت‌اتصال ادوات سوارشونده، بايد از وزنه‌هاي تعادلي مطابق با دستورالعمل‌هاي شرکت سازنده استفاده نمود.
ماده20ـ استفاده از وسايل حفاظت فردي مناسب با نوع کار الزامي است.
فصل سوم ـ مقررات اختصاصي
ماده21ـ استفاده از سپر اصلي و حفاظ مخصوص در بالاي محور تواندهي تراکتور الزاميست.
ماده22ـ هنگام رانندگي تراکتور در جاده‌ها و معابر مجاز بايد پدال‌هاي ترمز به‌يکديگر قفل شوند.
ماده23ـ اتصال ادوات کششي به تراکتور صرفاً بايد با استفاده از پين‌هاي برشي استاندارد صورت گيرد.
ماده24ـ هنگام کارخاک‌ورزهاي دوار از قرارگرفتن در منطقه خطر و پشت آن بايد خودداري شود.
ماده25ـ هنگام عمليات خاک‌ورزي توسط گاوآهنهاي دوطرفه و در زمان تعويض خيشها قرارگرفتن در محدوده چرخش خيش ممنوع است.ماده26ـ مادامي که ماشين کاشت در حال کار است بايد دهانه مخزن بسته بوده و بررسي ميزان بذر از طريق دريچه‌هاي مخصوص انجام گيرد و استفاده از دست براي اين کار ممنوع است.
ماده27ـ تميزکردن علوفه و ضايعات جمع شده در مقابل شانه برش ماشينهاي دروگر شانه‌اي بايد پس از توقف کامل دستگاه و خاموش‌نمودن آن انجام پذيرد.
ماده28ـ قرارگرفتن افراد در مقابل شانه برش ماشين دروگر تحت هر شرايطي، ممنوع مي‌باشد.
ماده29ـ ايستادن و تردد افراد در محدوده حرکت و فعاليت ماشينها و ادوات کشاورزي در هنگام کار، ممنوع است.
ماده30ـ هنگام تنظيم تيغه‌هاي برشي ماشينهاي خردکن، بايد با استفاده از وسيله مناسبي از چرخش ناخواسته تيغه‌ها جلوگيري شود.
ماده31ـ هنگام پربودن مخزن دانه کمباين بايستي با سرعت مطمئن و مطابق با دستورالعمل‌هاي شرکت سازنده حرکت نمود.
ماده32ـ هنگام برداشت محصول از تپه‌هايي با شيب تند بايستي از کمباين‌هايي مجهز به سيستم ترازکننده خودکار استفاده شود.
ماده33ـ قسمتهايي از ماشين که در ارتفاع کار مي‌کنند بايد به هنگام خاموش‌نمودن دستگاه به روي زمين قرارگيرد.
ماده34ـ دهـانه‌هاي ورودي و خروجي مواد اولـيه يا محـصول در ماشـين‌ها و ادوات کشاورزي بايد به نحوي باشد که ورود و درگيري اعضاي بدن به محدوده خطر امکان‌پذير نباشد.
ماده35ـ کليه قسمتهايي از ماشين و يا ادوات آن که در اثر کارکردن احتمال داغ‌شدن آنها وجود دارد بايد مرتباً بازديد و سرويس گردد تا از بروز آتش‌سوزي احتمالي جلوگيري به عمل آيد.
ماده36ـ بازوهاي تاشو در ادوات کشاورزي بايد به قفل‌کن مکانيکي تجهيز شوند تا از بازشدن آنها در زمان حمل ونقل جلوگيري نمايد.
فصل چهارم ـ ساير مقررات
ماده37ـ حرکت، بارگيري و تخليه تريلر متصل به تراکتور بايد مطابق با قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي صورت پذيرد.
ماده38ـ شيلنگها، لوله‌ها و اجزاي تحت فشار هيدروليک که براي اتصال به ادوات کشاورزي به کار مي‌روند بايد مرتباً بازديد و به روش مطمئن و ايمن محافظت گردند.
ماده39ـ ماشينهاي کشاورزي بايد به بوق هشداردهنده دنده عقب، آينه‌هاي بغل، چراغ‌گردان براي استفاده در شب و ساير تجهيزات هشداردهنده مجهز باشند.
ماده40ـ دستگاههاي شاخه بر موتوري بايد داراي يک بند مهار (حمايل) قابل تنظيم براي استفاده کاربر باشد.
ماده41ـ پين‌هايي که براي اتصال ماشينها و ادوات کشاورزي استفاده مي‌شوند بايد مجهز به اشپيل و گيره ايمني باشند.
ماده42ـ هرگونه اتصال محور تواندهي بايد به سپر دوار محور مجهز باشد.
ماده43ـ براي کشش ادوات کشاورزي صرفاً استفاده از مالبند تراکتور مجاز است.
ماده44ـ تريلرهايي که به عنوان دنباله‌بند به تراکتور متصل مي‌شوند بايد به چراغ ترمز و علائم هشداردهنده مجهز باشند.
ماده45ـ در صورت عدم وجود کابين ايمن و استاندارد و به منظور حفظ جان راننده تراکتور، بايد ماشين به چهارچوب حفاظتي (راپس) مجهز باشد.
ماده46ـ رعايت وزن، ارتفاع و جوانب مجاز بار در تريلرها الزامي است.
ماده47ـ ميزان بار قابل حمل و همچنين ارتفاع بار مجاز بايد روي بدنه تريلر حک گردد.
ماده48ـ رانندگان ماشينهاي کشاورزي در هنگام کار بايد از انجام امور ذيل:
خوردن، آشاميدن، استعمال دخانيات، صحبت با تلفن همراه، استراحت و هرگونه شوخي و اعمال غيرايمن که باعث عدم تمرکز مي‌گردد، خودداري نمايند. ضمناً قبل از شروع به کار يا در حين کار، استفاده از داروهاي خواب‌آور ممنوع است.
ماده49ـ تريلرهاي مخصوص حمل بار که با تراکتور کشيده مي‌شوند بايد به‌پايه‌هاي نگهدارنده مناسب مجهز باشند.
ماده50 ـ با عنايت به ماده 88 قانون کار جمهوري اسلامي ايران، کليه دارندگان، توليدکنندگان، فروشندگان، عرضه‌کنندگان و بهره‌برداري‌کنندگان از ماشينهاي کشاورزي مکلف به رعايت استاندارد توليد و موارد ايمني و حفاظتي در ماشينهاي مربوطه مي‌باشند.
ماده51 ـ به استناد ماده 95 قانون کار جمهوري اسلامي ايران، مسئوليت رعايت مقررات اين آيين‌نامه بر عهده کارفرماي کارگاه بوده و در صورت وقوع هرگونه حادثه به‌دليل عدم توجه کارفرما به الزامات قانوني، مکلف است به جبران خسارات وارده مي‌باشد.
اين آئين‌نامه مشتمل بر 4 فصل و 51 ماده تهيه و به استناد مواد 85 و 91 قانون کار در جلسه مورخ 2/11/1387 شوراي‌عالي حفاظت فني تدوين و در تاريخ 27/12/1387 به تصويب وزيرکار و اموراجتماعي رسيده است.
منبع :http://www.rooznamehrasmi.ir/Detail.asp?NewsID=926234792126788
پيامک موسسه: 02188975952